Türkiye’de ‘tümör bankası’ kuracak! İngiltere’deki kariyerini bırakıp geldi
Kanser tedavilerinden alınan başarılı sonuçların sayısı her geçen gün artıyor. Yeni jenerasyon ilaçların geliştirilmesi ve cerrahide yapılan yeniliklerle, hastalar kısa vakitte sıhhatine kavuşabiliyor. Lakin hastaların bir kısmında karşılaşılan en değerli sorun, kemoterapinin işe yaramaması veya ‘kemoterapiye cevap vermedi’ formunda tabir edilen ilaç dirençliliği oluyor. Kanser için kullanılan kemoterapinin çok seçici bir tedavi yolu olmadığını söyleyen ODTÜ Biyolojik Bilimler Kısmı Hekim Öğretim Üyesi Ahmet Acar, “Kemoterapi yalnızca kanser hücrelerini hedeflemediği için maalesef hastalar üzerinde birçok yan tesir ile sonuçlanabiliyor. Uygulanması gereken tedavi tercihi her bir hastanın tümör dokusunun genetik profillendirilmesine dayanmalıdır. Bunun için son yıllarda yenilikçi uygulamalar mevcut lakin tüm kanser hastalarına sosyoekonomik durumlarından bağımsız olarak ulaştırılması önceliklendirilmeli” dedi.
“2007 yılında ODTÜ Biyoloji kısmından mezun olduktan sonra İngiltere’nin Manchester kentine doktora çalışmalarımı gerçekleştirmek üzere Birleşik Krallık Kanser Araştırma Bursu ile gittim. Doktoramı 2012’de tamamladıktan sonra 2020’ye kadar Manchester ve Londra kentlerinin farklı enstitülerinde doktora sonrası araştırmacı olarak çalıştım. 2019 yılında TÜBİTAK Önder Araştırmacılar Programı’nın ilanını gördüm ve bu programın başkalarından ayrıştığını fark ederek Türkiye’ye dönme kararı aldım.”
İLAÇ DİRENCİNİN NEDENİNİ ARAŞTIRACAK
Kurduğu Ar-Ge grubu ile öncelikli olarak kanserin tedavisindeki ilaç direncine neden olan moleküler düzenekleri aydınlatmaya çalıştıklarını anlatan Dr. Ahmet Acar, “Araştırma kümemiz, sayısal biyoloji, biyoenformatik ve hastalara yüksek benzerlik gösteren deneysel model sistemlerin geliştirilmesi üzerine odaklanarak, kanserde ilaç direncinin moleküler altyapısını araştırmayı ve ilaç direncinin üstesinden gelebilecek tedavilerin belirlenmesini hedefliyor. Projelerimizden birincisi ‘DNA barkodlaması teknolojisi’ üzerine. Bu teknolojiyi son iki yıldır hücre sınırları üzerinde çalışıyoruz. Bu yaklaşım, barkodları her bir tek hücrenin DNA’sına yerleştirdikten sonra ilaç direncini çok yüksek çözünürlükle ölçmemize imkân sağlıyor. Böylelikle direncin, ilaç muamelesi sonucunda mı ya da daha evvelce sistemde var olduğunu mu ortaya çıkarmamıza yardımcı oluyor” açıklamasında bulundu.
GENETİK YAPIYA MAHSUS TEDAVİ
Bir başka projenin ise kanser hastaları ile yüksek benzerlik gösteren deneysel model sistemlerden başı çeken tümör organoid teknolojisi olduğunu lisana getiren Dr. Ahmet Acar, “Türkiye’de birinci olarak yeni jenerasyon dizileme teknolojisi ve yüksek kapasiteli ilaç taraması ile entegre olarak kurduğumuz organoid biyobankası ile her bir kanser hastasının genetik yapısına mahsus tedavi seçeceklerini ortaya çıkarmayı hedefliyoruz. Bu çalışmamız, laboratuvarımdaki kadro arkadaşlarımın yanı sıra Hacettepe Üniversitesi Onkoloji Hastanesi ve Ankara Kent Hastanesi’nde yer alan klinisyen takımın dayanağı ile gerçekleşiyor” bilgisini paylaştı.
“Kanserde ilaç direncinin sırrını çözmek için öncelikli amacımız, organoid biyobankamızın gerek kapasitesi, gerekse farklı kanser tipleri için çeşitlerini oluşturmak. Her bir kanser hastasına özel organoidin genetik alt yapısını belirledikten sonra bu organoidler üzerinde genetik kodlarına nazaran maksada yönelik tedavi seçeneklerini belirleyerek başarılı olanları listeleyeceğiz. Akabinde tüm bu bilgileri klinisyenler ve hastalarımız ile paylaşarak tedavisi sonucunda başarısız olmuş ve ilerlemiş kanserlerde bir tahlil niteliği kazanması için uğraş sarf edeceğiz.” Dr. Ahmet Acar
‘TÜRKİYE’DE TÜMÖR ORGANOİDİ BANKASI KURACAK’
Tümör organoidi ile kanser hastalarının laboratuvar ortamında yaşayan tümörlerini büyütmeyi ve bunların üzerinde yüksek sayıda ilaç denemesi gerçekleştirmeyi amaçladıklarını belirten Dr. Acar, “Son yıllarda gerçekleştirilen çalışmalar tümör organoidlerinin hastaların tümör dokuları ile başka deneysel model sistemlere kıyasla en yüksek düzeyde benzerlik gösterdiğini kanıtlamıştır. Bizler de tümör organoid teknolojisinin bu özelliğini kendi avantajımıza kullanarak deneysel birçok ilacın denemesini organoidler üzerinde gerçekleştirmeyi planlıyoruz” diyerek bu sistemin avantajını kansere karşı hastaların lehine harekete geçirmeyi hedeflerini söyledi.
?
PROJEDE SONA GELİNDİ
TÜBİTAK Milletlerarası Önder Araştırmacılar Programı tarafından desteklenen projenin son çeyrek girdiklerini duyuran Dr. Acar, “Her şey yolunda giderse bir yıldan az bir müddette amaçladığımız noktaya ulaşacağımızı öngörüyorum” dedi.
YAPAY ZEKA İLE KANSER TEŞHİSİ
Yapay zeka ile kanser teşhisi üzerine yaptıkları çalışmayla da kanserde süratli, otonom ve erken teşhisi gerçekleştirmeyi hedeflediklerini aktaran Dr. Ahmet Acar, bu süreci, “Bir yıl evvel ODTÜ Teknokent bünyesinde kurmuş olduğum teknogirişim şirketimde dijital patoloji üzerinde çalışmaktayız. Hastanelerin patoloji ünitelerinde, hastalardan alınan ve cam yüzeyler üzerine yerleştirilen kesitler, uzman patologlar tarafından uzun müddetleri bulan ve insan vaktine dayalı mikroskop altında incelemeye doğal tutulurlar. Bu süreçte olağan hücrelerden başka olarak kanserin tespiti ve evresi tayin edilir. Gelenekselleşmiş ve insan gücüne dayalı bu uygulamayı derin öğrenme algoritması ile makinaya öğretmeyi ve akabinde yeni doku örneklerinde bu süreci otonom hale getirmeyi hedefliyoruz” diyerek anlattı.
‘TEDAVİ MASRAFLARI AZALACAK’
“Böylelikle hastanelerin patoloji ünitelerine öncü rapor takviyesi sunarak onların iş yükünü hafifleteceğimizi ve tedaviye başlamak için uzun mühletler beklenen patoloji raporunun daha kısa müddette hazırlanmasına katkı sunacağımızı öngörüyoruz” diyen Dr. Acar, sağlayacakları sürat ile sıhhat sistemi üzerinde yüksek baskı oluşturan tedavi masraflarının azalacağını lisana getirdi.
Yorumlar (0)