Vikinglerden Haçlılara geriye bunlar kaldı! Ayasofya’daki boş mezarın sırrı ne?

admin Ocak 4, 2023 5:00 am

Kubbe geçişi ve taşıyıcı sistem özellikleriyle mimarlık tarihinde değerli bir dönüm noktası olarak kabul edilen İstanbul’un incilerinden Ayasofya tarihten bugüne kadar yapısal açıdan birçok defa değişime uğradı. Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından 532-537 yılları ortasında İstanbul’un tarihi yarımadasındaki eski kent merkezine inşa ettirilen yapı, 1453 yılında İstanbul’un Osmanlılar tarafından fethedilmesinden sonra Fatih Sultan Mehmet tarafından mescide dönüştürüldü. 1935 yılından 2020’ye kadar müze olarak hizmet veren yapı 2020 yılında tekrar cami statüsü kazandı. Önce ahşap daha sonra dünyanın dört bir yanından bedelli taşlarla inşa edilen yapı, yaklaşık 1600 yıldan fazla bir müddettir tüm görkemiyle ayakta. Megakentte yaşanan pek çok zelzeleyle devir dönem hasar alsa da Mimar Sinan tarafından gerçekleştirilen güçlendirme çalışmalarıyla geçmişin ihtişamını günümüze taşımaya devam ediyor. Ayasofya’yı eşsiz yapan izler ise yapının duvarlarında ziyaretçiler tarafından keşfedilmeyi bekliyor.

VİKİNG KUMANDANINDAN ‘DEV KENT’E MESAJ

2020’nin ekim ayında İstanbul’daki Küçükçekmece Gölü yakınlarında yapılan hafriyat çalışmalarında Bathonea Antik Liman Kenti’nde yaşamış ve 10’uncü yüzyılda hayatını kaybetmiş birinin cesediyle karşılaşıldı. 1.60 uzunluğunda ve 20’li yaşlarında bir erkeğe ilişkin olduğu saptanan bu vücut üzerinde Vikingleri sembolize eden dövmeler bulundu. Yapılan araştırmalar sonucunda Vikinglerin İstanbul’a göç ettiği, içlerinden kimilerinin varlıklı kimilerinin ise yoksul bir hayat sürdüğü ortaya çıktı.

Dünya tarihinde birçok insanı büyüleyen Ayasofya ve İstanbul herkes üzere Vikingleri de derinden etkiliyordu. Bu şahıslardan biri de Viking kumandanı Halvdan’dı. İstanbul’a ‘dev şehir’ manasına gelen ‘Miklagard’ ismini veren kumandan Halvdan, Ayasofya’yı ziyaret etti ve büyülendiği yapıya kendinden bir iz bırakmak istedi. Yapının mermerine “Halvdan buradaydı” manasına gelen Eski Norsça bir yazı kazıdı. Mermere kazınan yazının üstünden yıllar geçmiş olsa dahi birinci günkü üzere yerini koruyor.

‘YAPININ ÖZGÜN DOKUSUNA ZİYAN VERİLDİ’

Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Fırat Diker, Viking kumandanı Halvdan’ın kazıdığı yazının bir vandalizm örneği olduğuna dikkat çekti. Prof. Dr. Hasan Fırat Diker, “Vikinglerin bıraktığı izler aslında yapıldıkları periyot için uygunsuz müdahalelerdir ve yapının özgün dokusuna ziyan verdiği için vandalizmin hususudur. Ortadan geçen vakit bu izlere tarihi bir evrak niteliği kazandırmıştır. Yapı bünyesinde bunun üzere farklı devirlere ilişkin vandalist izler de mevcuttur” dedi.

‘HENRICUS DANDOLO’NUN İSMİ YAZIYOR’

Ayasofya bütün gizemini sırf duvarlarında değil, tıpkı vakitte üst galerisinde de saklamaya devam ediyor. Ayasofya’daki gizemli mezar taşı da yapıdaki en büyük gizemlerden biri. ‘Henricus Dandalo’ ismine yapılan bu mezar yıllarca içinde birinin olup olmadığı istikametinde pek çok tartışmaya sebep olmuştu.

Ayasofya’daki en büyük gizemlerin başında gelen bu mezarla ilgili dikkat cazibeli bilgiler paylaşan Prof. Dr. Hasan Fırat Diker, “Söz konusu mezar IV. Haçlı Seferi sırasında 1204 yılında İstanbul’u işgal eden Latinlerin kumandanı Venedik Doju (eski Venedik cumhuriyetlerinde seçimle iş başı yapan oburlara verilen unvan) Henricus Dandolo’ya atfediliyor. Bunun sebebi galeri katının güneybatı kanadındaki yer döşemesinde ‘Henricus Dandolo’ isminin yazılı olduğu bir mermer kitabenin olması” diye konuştu.

‘MEZARIN ORADA OLMASINA RAZI OLMAZLARDI’

Mermer kitabenin altının 2010’da yaptıkları bir georadar çalışmasıyla boş olduğuna ulaştıklarını belirten Prof. Dr. Hasan Fırat Diker, kitabenin 1847-1849 yıları ortasındaki Ayasofya tamirlerini yürüten İtalyan Fosatti Kardeşler tarafından yerleştirildiğini kelamlarına ekledi.

Mezarın gerçek olup olmadığı tartışmalarına tarihi süreçten örnek veren Prof. Dr. Diker, “Böyle bir mezar olsaydı bile Ayasofya’da Henricus Dandolo’nun gömülü kalmasına ne 1261 yılında İstanbul’u Haçlılardan geri alan Bizanslıların ne de fetihten sonra Ayasofya’yı mescide çeviren Osmanlıların razı olmayacağı değerlendirilebilir’’ dedi.

Bizans kaynaklarında İstanbul Latin işgalinden kurtulup Bizans tarafından tekrar başşehir ilan edildiğinde Dandolo’nun kemiklerinin intikam için mezardan çıkartılıp kırıldığı ve Haliç’e atıldığı yazıyordu. Osmanlı kaynaklarında ise İstanbul’un fethinden sonra bu mezarın yeniçeriler tarafından açıldığı, içerisinde bir tane miğferin bulunduğu yer alıyordu.

AHİT SANDIĞI AYASOFYA’DA OLABİLİR Mİ?

Ayasofya’ya dair son yıllarda ortaya atılan argümanlardan biri de Museviler için kıymetli Ahit Sandığı ile ilgiliydi. Yaklaşık 3 bin 500 yıldır kayıp olan Ahit Sandığı’nın Mescid-i Aksa’nın altında olduğu düşünülürken son periyotta ise bu sandığın Ayasofya’da saklanıyor olduğuna dair çeşitli argümanlar gündeme gelmişti.

Prof. Dr. Hasan Fırat Diker, bahisle ilgili Ayasofya’nın tek başına öbür bir kurmacaya gerek duyulmayacak kadar özel bir yapı olduğunu vurgulayarak, “Bu cins mevzuların evrak ve bulgularda bir karşılığı yok” karşılığını verdi. Prof. Dr. Diker, “Ayasofya’daki kutsal emanetlerin kentin öbür kiliselerindeki yapıtlarla birlikte 1204-1261 yılları ortasında gerçekleşen Haçlıların işgali sırasında yağmalandığı varsayılırsa geriye pek bir şey kalmadığı düşünülebilir” ifadelerini kullandı.

Ayasofya İstanbul Mezar Tarafından Yapı

Bir cevap yazın

Yorumlar (0)

Bu yazıya ait yorum bulunamadı. İlk yorumu sen yapmak ister misin?